wróć do Akademia Wróżek

        Świat Indywidualny jest wszystkim, co człowiek ma „wyłącznie dla siebie”: ciało, zestaw odruchów oraz ta część osobowości, która pozwala innym zidentyfikować człowieka jako tę, a nie inną osobę. Mamy tu zarówno wygląd zewnętrzny, ton głosu, budowę ciała, specyficzne i niepowtarzalne właściwości biopola konkretnego organizmu, sposób wyrażania się, kanały ekspresji, charakterystyczny sposób odczuwania i patrzenia oraz podobne właściwości. W świecie indywidualnym mieszczą się też ogólne kierunki zainteresowań, tendencje do takich, a nie innych zachowań w określonych sytuacjach i warunkach, naturalny potencjał intelektu, wyobraźnia i pamięć oraz uzdolnienia i upodobania. Należy także dany „od Natury” zasób energii życiowej oraz sposób jej wydatkowania i uzupełniania.
        Świat indywidualny rządzi się odkrytą przez Zygmunta Freuda zasadą przyjemności. Jest to przyjemność na poziomie psychosomatycznym - smakowa, ruchowa, seksualna, itp. Kierunek działania jednostki na poziomie indywidualnym wyznaczany jest natężeniem bodźców przyjemnych i nieprzyjemnych. Człowiek porusza się tu tak, aby doznać maksimum przyjemności, a unikać wrażeń nieprzyjemnych. Zasada przyjemności mówi, że co dla organizmu jest przyjemne, będzie dla niego pożyteczne, a to co nieprzyjemne, będzie mu również szkodzić.
        Zasadniczym narzędziem doznań świata indywidualnego jest podłoże egzystencji, czyli nasze ciało. Świat wewnętrzny jest nieuświadomiony, a cała aktywność kieruje się na zewnątrz. Człowiek nie jest świadomy swej samowystarczalności i próbuje zmieniać swe doznania, manipulując światem zewnętrznym. Działanie jednostki jest tutaj działaniem ukierunkowanym na samego siebie i zaspokajanie potrzeb jednostkowych. Świat ten odpowiada dziecięcej fazie życia człowieka. Jest się tu bezpiecznym, ale nie decyduje się świadomie o swoich działaniach. Kierunki działania wyznaczone są instynktami zaspokajania potrzeb. Wola i jej świadome użycie to domena kolejnego świata.

        Świat Społeczny to właściwy teren działań kojarzonych potocznie z tym, co w pełni człowiecze, tj. tworzenia kultury. Mieszczą się tu zachowania społeczne (wpojone przez wychowanie, albo nabyte świadomą pracą w wieku dojrzałym), system wartości świadomie wybieranych z bogactwa oferowanego przez świat zewnętrzny. W świecie społecznym porównujemy się z innymi osobami. Świat społeczny daleko mniej niż indywidualny sprzyja zaspokajaniu dążeń czysto przyjemnościowych. Miejsce Zasady Przyjemności zajmuje Zasada Konieczności, umiejętność przełamywania instynktownych, egoistycznych pobudek działania w imię dobra ponadjednostkowego.
        Narzuca on człowiekowi wzorce zachowań nie wypływające z dążeń instynktownych i odruchowych, wymagające świadomej pracy nad ich wyrobieniem. Zasada Konieczności ma coś z procesu inwestowania, czyli wyrzekania się czegoś w chwili bieżącej w imię spodziewanych przyszłych zysków. Świat społeczny nie daje człowiekowi bezświadomego poczucia bezpieczeństwa, jakie istniało w świecie indywidualnym; w świecie społecznym woli poddane są zarówno warunki środowiska, jak i sposób reakcji człowieka na te warunki. Ceną tej wolności jest odpowiedzialność za to środowisko i ludzi w nim żyjących. Środowisko świata społecznego to wszelkiego typu prawo (pisane i nie), umowy, instytucje i organizacje, normy kulturowe, rytuały zachowań społecznych, elementy dziedziczenia kulturowego (przekaz wiedzy, tradycje rodowe i narodowe), zorganizowane religie itp. twory.
         Świat społeczny jest mieszanką świata zewnętrznego i wewnętrznego. W trakcie podstawowego zachodzącego w nim procesu, czyli socjalizacji, świat wewnętrzny jest coraz lepiej uświadamiany i staje się coraz bardziej dla człowieka znaczący. Ten świat odpowiada najbardziej aktywnym latom życia człowieka, czyli potocznie określanym, jako „wiek średni”. Jest to wiek, w którym najbardziej intensywnie poszukuje się rozmaitych relacji z innymi ludźmi.

Ania Majchrowicz